Bu test, mikroorganizmaların, jelatini hidrolize eden jelatinase enzim sentez yeteneğini ölçmede kullanılır. Bakterilerin identifikasyonunda işe yarar. Jelatin protein karakterinde bir madde olup kollagenin hidrolizasyonundan elde edilir.

Büyük moleküllü olduğundan bakteri hücre duvarından geçemez. Bu nedenle daha küçük moleküllere katalize edilir. Bu görevi de ekstra sellüler bir enzin olan jelatinase yapar. Jelatinase tarafından proteinlerin katabolizması iki aşamalıdır.

Uzun süre yüksek ısıda bulanan jelatin kısmen hidrolize olur ve katılaşma özelliğini kaybeder.

Materyal

Jelatinin hidrolizasyonunu saptamak için bir çok besi yerleri geliştirilmiştir. Bunlardan basit olanı tüplerde uygulanmaktadır.
1) İçinde % 10 oranında jelatin bulunan broth (5 ml tüplerde).
2) Denenecek mikroorganizmaların saf ve taze kültürleri.
3) Kontrol pozitif (S. aureus) ve negatif (A. hydrophila) mikroorganizma kültürleri.

Metot

Mikroorganizma kültürlerinde değdirilmiş olan iğne, dik olarak jelatinli besi yerlerine daldırılır (yeterince ekim yapılmalıdır). Tüpler 37°C de 15 gün kadar inkube edilir. Bu süre sonunda kontrollerle birlikte buz dolabı sıcaklığında 1-2 saat bırakılır. Erimenin olup olmadığına dikkat edilir. Bu besi yerinde mikroorganizmalar iyi üremez ise diğer testler denenebilir (Frazier jelatin agar besi yeri).

Değerlendirme

Jelatinin hidrolize edildiği durumlarda, buzdolabından çıkarılınca, jelatinli ortamın sıvı halinde ve katılaşmadığı görülür (pozitif jelatin hidrolizasyonu). Negatif durumlarda tüpteki sıvı jelatinli besi yeri katılaşır.

Dikkat edilecek noktalar

1) İçinde % 12-14 jelatin bulunan broth oda sıcaklığında katı olmasına karşın 37°C de sıvı haline dönüşür. Bu nedenle, değerlendirmeyi buzdolabında tutulduktan sonra yapmak gerekir.
2) Kontrol tüpler çok önemlidir. Bunlara bakarak karar verilmelidir.
3) Kontrol mikroorganizmaların özellikle pozitif olan aktivitesi fazla olmalıdır.
4) Jelatin kültürleri çalkalanmamalıdır. Çünkü bazı mikroorganizmalar yüzeyde üreyip hidrolizasyonu burada yapabilirler.
5) Besi yerindeki jelatinin de iyi kalitede olması ve iyi hazırlanması gerekir. Fazla ısı, aktivitesini bozar ve yanlış sonuçlara götürür.
6) Bazı bakterilerin (stafilokok, salmonella, serratia) jelatinase aktivitesi için kalsiyum tuzlarına ihtiyaç vardır. Bu nedenle ortama 0.01 M CaCl₂ katılabilir.
7) Mezofilik bakterilerin bir kısmı 22° - 25°C de üremektedirler. Bu durum dikkate alınmalıdır.
8) Bazı mikroorganizmalarda % 12-15 jelatinin üreme üzerine olumsuz etkisi olabilmektedir. Bu nedenle test değişikliği yapılmalıdır. Bu takdirde % 0.4 oranında jelatin içeren agar besi yeri kullanılmalıdır (Fraziler jelatin agar besi yeri).