Sıkça Sorulan Sorular

2002 yılı nisan başında hizmet vermeye başladığımız destek servimizde bugüne kadar yüzlerce soru yanıtladık. Soruların çok büyük bir bölümü bizim sitemizde, www.google.com sitesi Türkçe seçeneğinde bulunabilir şeklinde idi. Hiç de küçümsenmeyecek bir soru grubunu ise sitemizin ilgi ve bilgi alanı dışında kaldığı için yanıtlayamadık. Bazı sorular ise gerçekten uzmanlık isteyen şekilde idi ve bunları yanıtlamaktan büyük zevk aldık. Onlarca mikrobiyoloji uzmanı bu konuda bize destek verdi.

Aşağıda bu sorulardan ve yanıtlarından seçtiklerimizi bulacaksınız. Görüldüğü gibi bunlar "genel" konulardaki soru ve yanıtlardır. Teknik olanlar ise OrLab OnLine Mikrobiyoloji Dergisi 2005 Eylül sayısından itibaren "Destek@mikrobiyoloji.org'den Seçtiklerimiz" başlığı ile her ay makale formunda yayınlanıyor.

Sorularınız Nasıl Yanıtlanıyor?

Siteye soru sorduğunuzda sitedeki ilgililer bu soruları önce arama motorlarından da yararlanarak yanıtlamaya çalışıyorlar. Kuşkusuz mikrobiyoloji çok geniş bir alan. Arama motorları her zaman tatmin edici yanıt vermiyor. Bu durumda konu ile ilgili uzmanlara bu sorular aktarılıyor. Uzmanlardan gelen yanıtlar da sizlere iletiliyor. Burada en çok zorlandığımız konu gelen soruların yeterince açık olmaması. Daha önce de mikrobiyoloji haber bülteninde belirtmiş idik; konu başlığı E. coli, metin patojenite. Buna nasıl yanıt verebiliriz ki?

Sorulardan Seçtiklerimiz

Mikrobiyoloji.org 'de kültür koleksiyonu var mıdır?

Hayır, site olarak bir kültür koleksiyonumuz yoktur, pratik olarak bu zaten mümkün değildir. Bununla beraber, çeşitli araştırmalarda elde edilen bazı bakteriler sadece kayıt olarak elimizde bulunmaktadır. Meslektaşlarımızdan kültüre gerek olanlar bize yazarlarsa yardımcı olmaya çalışırız.

Site Kütüphanesinde bulunan kitaplara nasıl ulaşabiliriz?

Site kütüphanesi de sanal bir kütüphanedir. Bu kitaplar bize destek veren uzmanlarımızın kişisel kütüphanelerinde bulunan ve bizde kayıt altında olan kitaplardır. Telif eserler kanunu çerçevesinde bu kitapların fotokopilerini size tam metin olarak ulaştıramayız. Bunlardan gerek duyduklarınızı bize iletirseniz, kimde olduğunu size bildiririz.

İşletmemizde HACCP uygulamak istiyoruz. Nasıl yardımcı olabilirsiniz?

Doğrudan yardımcı olamayacağımız açık. Sadece dikkatli olmanızı, piyasada doğru şirketlerin yanında çok yüksek fiyatlar alan ancak iş yapmayan pek çok şirket olduğuna dikkat edilmesi gerektiğini bilmeniz gerekir. Önerimiz, Gıda Mühendisleri Odası ile temas kurmanızdır. Onlar da ancak dolaylı olarak yardımcı olabilir.

Gıda ürünümüzde koliform bakterilerin tümünü cins ve tür bazında tanımlamak için ne yapmalıyız?

Öncelikle buna gerek olup olmadığını tartışmak gerekir. Mevcut tüm standart gıda analizleri toplam koliformlar ve E. coli üzerine kurulmuştur. Buna göre önce toplam koliform bakteri sayısı, bunların içinde E. coli olup olmadığı ya da sayısı belirlenir. E. coli olmayan koliformların hangi cins ve türe girdiği standart analizlerde asla önemli değildir. Bununla beraber, kişisel merak ya da akademik bir çalışma çerçevesinde belirlenmesi gerekli ise ?? IMVEC ve HOMoC testleri ile izolatın cins ve türü saptanabilir.

Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar hakkında bilgi verebilir misiniz?

Hayır, bu konu mikrobiyoloji sitesi ile doğrudan ilgili değildir. Bu konuda kişisel olarak endişelerimiz vardır ama bu kişisel endişelerimizi hiçbir şekilde site görüşü olarak sizlere yansıtamayız.

Çalışanlar, tezgah ve havada mikroorganizma standardı nedir?

Bu konuda bir standart yoktur. İşletme bir anlamda kendi standardını kendisi belirler. Gıdaya elle temas varsa (örneğin peynir işletmesi) E. coli, koliform olmayacaktır. Gıdaya elle temas yoksa E. coli olabileceği anlamına gelmez, genel kalite yaklaşım eksikliğini gösterir.

Hangi gıdada hangi mikroorganizma aranır?

Bu konuda kesin bir kural yoktur. Her ne kadar gıda kodeksinde gıdalara yönelik önemli mikroorganizmalar işaret edilmiş ise de daha önceki yıllarda helvada Salmonella 'nın zehirlenmeye neden olması ile gıda/ mikroorganizma bağlantısına bakış oldukça değişmiştir.

Mikrobiyoloji laboratuvarında neler gereklidir?

Bir mikrobiyoloji laboratuvarı kurulması için öncelikle bağımsız olmak üzere ıslak (yıkama, otoklav) alan ile kuru (hazırlık, ekim, inkübasyon) alana gerek vardır. Yapılacak analizin miktar ve cinsine göre bu alanların büyüklüğü ve inkübatör sayısı ve kapasitesi başta olmak üzere gereken ekipman belirlenir. Bu konuda ?? sitemizde de ayrıntılı bilgi vardır. Ayrıca her mikroorganizma analizi için uygulanacak analiz yöntemine göre (ISO, FDA gibi uluslararası kuruluşların analiz yöntemleri, hızlı kitler, E. coli 'de MUG yöntemi gibi yeni yaklaşımlar gibi) gereken malzeme de sağlanmalıdır.

Gıdada fekal koliform mu E. coli mi analiz edilmelidir?

E. coli analizi fekal koliform analizine göre çok kolay ve çabuk olarak yapılır. Ancak, gıdada E. coli olmaması fekal kontaminasyon olmadığını göstermez. Özellikle bitkisel gıdalarda, E. coli olmadığı halde fekal koliform pozitif sonuçlar daha fazla alınır. Müşteri talepleri, ürün özelliğine göre seçimi siz yapmalısınız.

Koloni çapı katalogda tarif edilenden farklı.

Petri kutusundaki besiyeri ıslaksa koloniler daha büyük olur. Çok kuru ise bu kez de küçük olur. Öncelikle yüzeyin nemi kontrol edilmelidir. Besiyeri Petri kutusuna çok sıcak iken dökülürse yüzey ıslak kalır.

İşletmeye cam Petri kutusu sokamıyoruz.

Plastik Petri kutusu sokun.

Ödevleriniz

Site olarak öğrenci ödevi yapmıyoruz, yapmamalıyız. Ödev, öğrencinin kendi yapması gereken bir iştir. Öğrencinin kendi yapması gereken ödevi yaparsak ilkelerimize ters düşeriz. Ödevler konusunda sadece yol gösterebiliriz. Gerek ödev gerek destek olarak bize sorulanların çok büyük bir bölümünün yanıtı bu sitede, www.google.com ve www.yahoo.com adreslerinde zaten bulunmaktadır.

Biraz Terminoloji

Site olarak Türkçe'yi doğru bir şekilde kullanmayı ilke olarak benimsedik. Kuşkusuz, burası mikrobiyoloji sitesidir, sadece dilimizi doğru bir şekilde kullanmayı amaç edindik, bu arada Türkçe 'nin doğru kullanımı ile ilgili olarak sizlere kısa mesajlar verebiliriz. Aşağıda teknik olarak hatırlanması gereken bazı ayrıntılar bulacaksınız.

Sıcaklık/ ısı

Klinik bilimlerde çoğu kez karıştırılan bir deyim ısı ve sıcaklıktır. Termometre ile ölçülen değer sıcaklıktır (İng.: temperature). Buna göre oda sıcaklığı, vücut sıcaklığı, inkübasyon sıcaklığı doğrudur. Isı ise enerjidir (İng.: heat) ve jul ya da kalori ile ölçülür. Su ısıtılır, sıcaklığı yükselir. Sıcaklık ile ısı asla birbiri yerine kullanılamaz. Aksi, teknik olarak çok büyük bir hata olur.

Çoğul kelimeler

Türkçe'de "ler" ya da "lar" eki ile basit olarak tekil kelimeler çoğul yapılır. Diğer dillerde de buna benzer takılar varsa da gerek Türkçe'de gerek yabancı dillerde kayda değer istisnalar vardır.

Türkçe'de yabancı dillerden gelmiş olan baharat, nebatat, hayvanat, literatür gibi kelimeler zaten çoğuldur. Baharat köken olarak baharlı bitkiler demektir. Literatür ise kaynaklar. Dolayısı ile bu kelimelere "ler" ya da "lar" şeklinde takı eklenemez, bunlar zaten çoğuldur.

Yine Türkçe'de çok yapılan bir hata köken belirtilmesidir. Doğrusu: hayvansal (hayvan kökenli) gıdalar ya da bitkisel (bitki kökenli) gıda şeklindedir. Hayvansal kökenli (orijinli) gıda "hayvan kökenli kökenli" anlamına gelir.

Yine Türkçe'de metot (ama metodu, metotlar), standart (ama standardı, standartlar), periyot (ama periyodu, periyotlar) doğru kullanışlardır.

Batı dillerinde kısaltma olarak kullanılan bir harfin tekrarlanması çoğul olarak kullanılabilmektedir. Aşağıda buna yönelik örnekler verilmiştir:

(Dr. Şeref Tağı 'ya en içten teşekkürlerimizle),

p.: page = sayfa ; pp. = sayfalar

sp.: species = tür ; spp. = türler

ssp.: Subspecies = alt tür ; sspp alttürler

Soru : Site üyeliği ücretli midir?

Yanıt   : Hayır, bu site bugün parasal anlamda ücretsiz olduğu gibi, yarın da sizden ücret olarak maddi bir katkı istemeyeceğiz. Ancak, üyeliğin daha ağır bir ücreti var. Nasıl ki biz bilgimizi sizle paylaşıyoruz, sizin de bilginizi bizle ve diğer meslektaşlarımızla paylaşmanızı istiyor ve bekliyoruz.

Soru : Siteye üye olmak neden gerekli?

Yanıt   : Sadece bilgi güncelleştirmelerinden haberdar olmanız ve gerektiğinde sizinle sağlıklı iletişim kurabilmemiz için gerekiyor.

Soru : Siteye üye olmaya çalışıyorum, tüm bilgileri istendiği gibi dolduruyorum ama yine de hata mesajı alıyorum.

Yanıt   : Bazı meslektaşlarımızın bilgisayarlarındaki işletim sistemi Türkçe karakterleri desteklemiyor. Bir diğer deyiş ile, bizden gelen bir hata değil. Böyle bir sorun ile karşılaştığınızda lütfen Türkçe karakter kullanmadan bir daha giriş yapın.

Soru : Daha önce kullanıcı adım ve şifrem ile siteye girmekle beraber, şimdi hata mesajı alıyorum.

Yanıt   : Üye bilgilerinin güncelleştirilmesi yapıldı. Bu işlem sırasında bazı üyelerin şifreleri ve/ veya kullanıcı adları değişti. Yapacağınız şey orta sayfadaki "üyelik" butonu ile girip, "kullanıcı adımı/şifremi unuttum" seçeneğini tıklamanızdır. Sizden sadece e-posta adresini girmeniz istenecektir, e-posta adresinizi gönderdikten birkaç saniye sonra kullanıcı adınız ve şifrenizi e-posta adresinizde göreceksiniz.  

Soru : Üye olmaya çalışıyorum ama "bu kullanıcı adı ile daha önce üye olmuş başka birisi var" şeklinde bir hata mesajı alıyorum.

Yanıt  : Evet, sistemin güvenliği açısından daha önce alınmış kullanıcı adı ve/ veya e-posta adresinin bir kez daha kullanılması engelleniyor. Bu sadece teknik açıdan sistemin korunması ve kuşkusuz çok daha önemli olarak sizin bilgiye erişmeniz açısından gereken bir ayrıntı. 

Soru : Benim e-posta adresim yok. Arkadaşımın e-posta adresini kullanabilir miyim?

Yanıt  : Arkadaşınız bu siteye kendi e-posta adresi ile üye ise bir yukarıdaki soru – yanıt bağlamında kullanamazsınız. Üye değilse hiçbir engel yok. Ama size kendinize özgü bir e-posta adresi almanızı öneririz.

Soru : Site arama motorunda aradığımı bulamıyorum.

Yanıt  : Öncelikle aradığınız kelimenin farklı yazılış şekillerini de deneyin. ılgili bölümde de belirttiğimiz gibi örneğin Staphylococcus arıyorsanız, stafilokok olarak da deneyin. Staphylococcus aradığınızda bulacağınız sonuçlar ile yetinmeyin. Stafilokok aradığnızda başka bilgi kaynaklarını da ulaşırsınız. Aradığınız bilgi yok ya da yetersiz ise başta www.google.com ve özellikle klinik mikrobiyolojide diğer ?? Türkçe arama motorlarını  deneyin. Google ve Superonline 'nin Türkçe sitelerde arama seçeneği var. Orada da bulamazsanız bize yazın, uzmanlarımıza danışalım. Kuşkusuz, "site arama motorunda ve burada size önerdiğimiz arama motorlarında bulamadığınız konulara uzmanlarımız yanıt verir" diye bir şey yok. Ama, biz size yardımcı olmaya çalışırız.

Soru : Benim yayınlanmış çalışmam sitede neden görülmüyor?

Yanıt  : Sadece bizim hatamız. Bu konuda mazeretimiz yok ama, çözüm kolay. Yayınızın özet sayfasını fotokopi olarak "Dergi adı (yıl)cilt(sayı)başlangıç sayfa no – bitiş sayfa no" olan standart yayın künyesi ile "Mikrobiyoloji Sitesi Yöneticiliği, Ceyhun Atıf Kansu Caddesi 45. sokak 13/4 Balgat Ankara" gönderin hemen ekleyelim. Benzer şekilde kongre bildirisi vb. yayınlarınızı da gönderebilirsiniz. Bunlar elinizde MS word dokümanı olarak varsa ek dosya halinde mikrobiyoloji@mikrobiyoloji.org elektronik posta adresine göndermeniz de mümkün.

Soru : Sitede neden Merck ağırlıklı bilgiler var?

Yanıt  : Çünkü Merck ana sponsorumuz. Ancak, tümüyle Merck ürünlerinden bahseden sadece 2 dosya var: "Merck Gıda Mikrobiyolojisi" ve Merck Mikrobiyoloji Hızlı Erişim". Sitenin diğer bölümlerinde Merck 'in rakibi olan ürünlere de sıklıkla rastlanmaktadır. Bu site Merck 'in değil. Merck sadece sponsor. Tümüyle bilimsel bir site kurmaya çalışıyoruz, bu nedenle Merck 'in rakibi ürünlere de doğal olarak yer veriyoruz.

Soru : Sitede değinilen malzemeleri siz pazarlıyor musunuz?

Yanıt  : Kesinlikle hayır. Biz sadece bilimsel bir siteyiz. Bu konuda www.orlab.com.tr sitesini öneririz.