Mantarların Sınıflandırılmaları ve İsimlendirilmeleri

Mantarlar kök, gövde, yaprak, çiçek ve klorofile sahip olmayan ökaryotik, heterotrofik çok hücreli organizmalardır. Klorofilin bulunmaması nedeniyle fotosentez olayına rastlanamaz. Çok hücreli ve büyük olmaları, üreme tarzları, yaşam siklusları, çekirdek etrafında bir zarın bulunması, çok kromozoma sahip olması, nukleolus içermeleri ve hücre içi organellerin (mitokondrium, golgi aparatı, endoplasmik retikulum, vesikül, vakuol, vs) bulunmaları gibi nedenlerle prokaryotiklerden ayrılırlar. Mantarlar doğada (kara ve sularda) çok yaygın bir yaşam spektrumu gösterirler. Büyük bir çoğunluğu saprofitik bir yaşantıya sahip olup kendilerine gerekli gıda maddelerini cansız materyallerden ve basit organiklerden temin ederler. Bir kısım mantarlar da, insan ve hayvanların yanı sıra, bitki, balık, kerevit, algler, insektler vs. canlılar üzerinde parazitik, sembiyotik veya komensal bir yaşam içinde bulunurlar.

Şimdiye dek 110000' den fazla mantar türü (bunun 30000' den fazlası Basidiomycetes, 30000 den fazlası Deuteromycetes, 30000 den fazlası Ascomycetes sınıflarına aittir) saptanmış olup bazılarının da karakterleri henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. Çok doğaldır ki bu kadar fazla ve aynı zamanda çeşitlilik gösteren türlerin bütün özelliklerini ayrıntıları ile saptamak, açıklamak oldukça güçtür ve ayrıca zaman alıcıdır da. Hatta, bazılarının biyokimyasal, sitolojik, fizyolojik ve genetik özellikleri de hala tam bir açıklığa kavuşturulamamıştır.

Mantarları klasifiye etmede, bunların başlıca, makroskobik ve mikroskobik morfolojileri, miselyal özellikleri, spor, sporulasyon ve sporangium şekilleri, yaşam siklusları, üreme tarzları ve diğer önemli karakterleri dikkate alınmaktadır. Ancak, bakterilerde olduğu gibi, mantarlarda da henüz kesinleşmiş ve yerleşmiş bir sistematik bulunmamaktadır.

Patojenik mantarlar, yukarıda açıklanan kriterler dikkate alınarak bazı sınıflandırmalara tabi tutulmuşlardır. Bunlar da özetle şöyledir:

I) Mikroskobik Morfolojilerine Göre Sınıflama

Bu sınıflamaya göre, mantarların hifa yapısı (septumlu, septumsuz, branşlı, spiral, makro ve mikro konidiumlar, artrospor, klamidospor, blastospor, vs.), konidiumlar (basit, kompleks, vs.) ve sporangioforların özellikleri dikkate alınır.

II) Üreme Özelliklerine Göre Sınıflama

1) Perfekt mantarlar: Seksüel veya hem seksüel ve hem de aseksüel üreme yeteneğine sahip olan mantarlar.
2) İmperfekt mantarlar: Sadece aseksüel üreme sistemine sahip olan mantarlar için kullanılan bir terimdir. Çünkü, böyle mantarların seksüel durumları henüz bilinmemektedir.

III)Yerleştikleri Bölgelere Göre Sınıflama

1) Kutan mikozeslere neden olanlar: Bunlar derinin kutan tabakasında yerleşerek hastalıklara neden olurlar. Epidermofiton, Mikrosporum, Trikofiton cinslerine ve diğer cinslere ait mantar türleri gibi.
2) Subkutan mikozeslere neden olanlar: Sporotrichum schenkii, Rhinosporidiumseeberi, vs. mantarlar subkutan dokulara yerleşerek bozukluklara yol açarlar.
3) Sistemik mikozeslere neden olanlar: Bazı mantarlar da çeşitli iç organlara yerleşerek hastalık meydana getirirler. Bunlar arasında, A. fumigatus, C. albicans, B. dermatitidis, C. immitis, C. neoformans, H. capsulatum, N. asteroides, N. brasiliensis vs. vardır.

IV) Makroskobik Morfolojilerine Göre Sınıflama

Bu tür sınıflamada koloni morfolojisi esas alınmaktadır. Miselyal ve maya benzeri koloniler, difazik ve monofazik mantarlar, yuvarlak, oval, vs. durumlar dikkate alınır.

V) Toksin Sentezlemelerine Göre Sınıflama

Mikotoksin sentezleyenler ve sentezlemeyenler olarak başlıca iki grup mantar oluşturulabilmektedir.

Doğadaki tüm mantarlar Alexopulos (1979'da) tarafından yapılan sınıflamada Mycetae 'ye konulmaktadır. Bu da aşağıda belirtilen tarzda bir taksimata tabi tutulmaktadır.

Alem (Kingdom):

Mycetae (mantarlar)

Divizyon:

Mycota

Altdivizyon-1 :

Myxomycota (hücre duvarı olmayan mantarlar)

Altdivizyon-2:

Eumycota (hücre duvarı olan mantarlar)

Sınıf-1 :

Mastigomycotina (zoosporlu mantarlar)

Sınıf-2 :

Zygomycotina (Zygomycetes)

Sınıf-3 :

Ascomycotina (Ascomycetes)

Sınıf-4 :

Basidiomycotina (Basidiomycetes)

Sınıf-5 :

Deuteromycotina (Deuteromycetes, fungi imperfecti)

Mantarlar da aynen bakterilerde olduğu gibi, binomial sisteme göre iki kelime ile adlandırılırlar. Bunlardan ilki cins (genus) adı olup büyük harfle başlar. Diğeri ise tür (species) ismi olup küçük harfle başlar ve yazılır. Bu isimler de italik olarak yazılır.

Mantarların alt bölümlerinin belirlenmesinde de, genellikle, bitkilere uyulmaktadır. Bu sıralama şöyledir. Alem, divizyon, alt divizyon, sınıf, altsınıf, order, familya, seksiyon, kabile, cins ve tür. Bu düzenlemeye göre, patojenik bir mantar olan Histoplasma capsulatum'un durumu aşağıdaki gibidir.

Alem:

Mycetae

Divizyon:

Mycota

Altdivizyon:

Eumycota

Sınıf:

Deuteromycetes

Order:

Moniliales

Familya:

Moniliaceae

Seksiyon:

Amerosporeae

Kabile :

Eleuriosporeae

Cins:

Histoplasma

Tür:

Histoplasma capsulatum

Yukarıda açıklanan mantar bölümlerini ifade etmede mantarların sonlarına bazı ekler konulmaktadır. Örneğin,

divizyon ...mycota ; sınıf ..mycetes ; alt sınıf ...mycetidae ; order ....ales ; familya ...aceae gibi eklerle ifade edilirler.