Katı ortamda ekilen mikroorganizmalar, sıvı besi yerlerine oranla
daha sınırlı bir üreme şansına sahiptirler. Koloniler oluşmaya başladıktan sonra
birçok faktörlerin etkisi altına girerler ve bunlar da büyüme ve üreme üzerine
genellikle olumsuz yönde etkilerler. Bu nedenlerin başında;
1- Kolonilerin üst kısmında veya tepe bölgesinde bulunan mikroplara
gıda maddelerin diffusyonla ulaşması güçleşir.
2- Kolonilerin altında ve civarında bulunan gıda maddeleri kısa bir süre sonra
azalmaya başlar ve buna bağlı olarak da diffusyon sınırlanır.
3- Kolonilerden uzak bölgelerde bulunan gıda maddelerinin koloniye kadar gelebilme
olasılığı azalır.
4- Hücre içinde oluşan metabolizma artıkları ve toksik maddeler dışarı atılamaz
ve hücre içinde birikirler. Bu nedenle de metabolizma bozulur ve üreme kısıtlanır.
Aynı durum, hücre dışına çıkması gereken ve çok lüzumlu göreve sahip olan
enzimler için de söz konusudur.
5- Kolonilerin en üstündeki mikroorganizmalar gıdayı yeterince alamadıkları için
dejenere olmaya başlarlar.
6- Etrafta gelişen diğer koloniler nedeniyle, beslenme alanı giderek daralır.
7- Basınç nedeni ile koloninin alt yüzünde bulunan mikroplar da dejeneresyon
görülebilir. Ancak petri kutusu etüve ters konulduğundan bu basınç üreme döneminde
oldukça azdır.
8- En alttaki mikroplardan dışarı çıkabilen toksik maddeler agarın yüzeyine
yayılırlar.
9- Mikroplar birbirine bitişik durumda olduklarında, üreme kısıtlanır. Ancak,
kenardakiler serbest üreme şansına sahiptirler.
10- Katı ortamlarda gıda diffüsyonu genellikle güçtür.
11- İnkubasyon ısısı nedeniyle, besi yerinden devamlı su kaybı, ortamın kurumasına
ve diffusyonun daha zorlaşmasına sebep olur.
Yukarıda bildirilen nedenlerle bir bakterinin katı ortamda üremesi,
sıvı besi yerlerine oranla daha zor olmakta, generasyon süresi, sayısı ve populasyon
miktarı bakımından da noksanlıklar göstermektedir. Katı ortamlar ne kadar yumuşak ve koloni sayısı da az olursa, gelişme ve üreme
daha fazla olur ve koloni çapı büyür.
Kolonilerin uygun besi yerlerinde gözle görülebilir bir düzeye
ulaşabilmesi için geçen süre mikroorganizmalar arasında değişiklikler gösterir. Bu
durum, mikropların cins ve türlerine özgü bir karakterdedir. E. coli, P.
vulgaris, P. aeruginosa, S. aureus ve
diğer bazı mikroplar 24 saat içinde veya daha kısa bir sürede gözle görülebilecek
büyüklükte koloniler oluşturmasına karşın, S. enteritidis, S.
pyogenes, C. pyogenes genellikle 48 saatten sonra, B. abortus ve diğer brusella türleri, PPLO'lar 4-5 günden sonra
görülebilir düzeyde koloniler meydana getirirler. M. tuberculosis 'de bu
süre 15-20 gün kadar sürer.
Koloni içinde mikroorganizmalar yığınlar halinde bulunurlar. Bu
nedenle streptokok ve stafilokokların birbirlerinden ayırmada, katı besi yerinden
ziyade sıvı ortamlarda üreyen kültürlerden boyalı preparatlar hazırlanmalıdır.
Katı ortamlardan yapılan boyamalarda streptokoklar, stafilokok gibi görülebilirler.
Kolonilerin rengi, kokusu, yapısı, şekli, büyüklüğü,
parlaklığı, besi yerine yapışma durumu, hemoliz yapma özelliği, ve diğer
karakterleri mikroorganizmalar arasında farklar gösterir ve bu özellikler, cinslere,
türlere, besi yerlerine, çevresel koşullara bağlıdır.