Mikroorganizmaların üremelerini saptamak için uygun optimal
koşullarda üremiş kültürler kullanılmalıdır. Belli bir süre inkübatörde
tutulduktan sonra mikropların üremesi çeşitli yöntemlerle tayin edilir.
1- Hacmin ölçülmesi: Belli bir süre sıvı besiyeri içinde üreyen
mikroplar, dibi konik ve taksimatlı santrifüj tüplerine alınarak kuvvetlice
santrifüje edilir. Üsteki sıvı atıldıktan sonra, dipte kalan tortunun miktarı
santimetreküp olarak değerlendirilir ve hacim olarak ölçüsü bulunur.
2- Kuru ağırlık tayini: Santrifüj yardımı ile çöktürülen ve
distile su ile birkaç kez yıkanan belli miktardaki kültürde bulunan mikroorganizmalar,
ısıya dayanıklı belli ağırlıktaki kaba konarak 120°C. 3 saat ısıtılır.
Soğuduktan sonra tartılır. Ağırlığı sabit kalıncaya kadar ısıtma ve soğutma
işlemine devam edilir. Böylece elde edilen ve değişmeyen ağırlık, mikropların kuru
ağırlığını verir. Kuru ağırlığın miktarı, üremenin çokluğu veya populasyonun miktarı ile ilişkilidir.
3- Yaş ağırlık tayini: Santrifüjle çöktürülen ve birkaç kez
yıkanan tortu, ya tüple birlikte veya ayrı olarak tartılır. Bu suretle belli bir
süre ve miktardaki kültürdeki bakteri ağırlığı saptanmış olur.
4- Total azot tayini: Bakteri içinde bulunan maddelerdeki nitrogen
miktarının tayini duyarlı yöntemler arasında bulunmaktadır. Bu tür nitrogen
miktarının bulunmasında mikro-Kjeldahl tekniğinden yararlanılır.
5- Bulanıklık (türbidite) tayini: Belli miktardaki kültürlerde
muayyen süre inkube edilmiş olan mikropların üreme durumu, ya standart bulanıklık
tüpleri (McFarland, Brown) ile karşılaştırarak veya spektrofotometrik yöntemle
(optikal densite tayini ile) tesbit edilir.
6- Sayma suretiyle: Katı ortamlarda üreme durumunu anlamak için
birçok yöntemler uygulanırsa da en çok kullanılanı koloni sayma tekniğidir.
Başlıca mikrop sayma teknikleri:
a) Boyalı preparatlarda, mikroskop altında direk sayma tekniği,
b) Petroff-Hause aleti ile mikrop sayma yöntemi,
c) Breed metodu ile frotideki mikropların sayılması,
d) Karşılaştırma tekniği ile mikropların miktarının bulunması,
e) Partikül sayımı (Coulter counter ve diğer aletlerle),
f) Dilusyonla sayma tekniği,
g) Koloni sayma usulü,
h) Sellüloz filtreleri ile mikrop sayımı