Streptococcus

01. Genel Bilgiler

Streptokoklar Bergey’s Manual of Systamatic Bacteriology’e göre Deinococcaceae familyası içinde yer almaktadırlar. Bu familyada Streptococcus, Deinococcus, Aerococcus, Sarcina, Leuconostoc, Peptococcus, Ruminococcus, Gemella ve PeptoStreptococcus gibi cinsler yer almaktadır. İnsan ve hayvanlarda lokal ve genel birçok hastalığın nedeni olan ve onların mukoz membranlarında da normal olarak yaşayabilen bakterilerdir. Süt ve süt ürünlerinde de bazı saprofitik türlerine rastlanır. Hastalık etkenleri ve hayvanlarda yaptıkları başlıca hastalıklar aşağıdaki gibidir.

S. equi

Taylarda Su sakağısı

S. agalactiae

Süt ineklerinde Kronik mastitis

S. dysgalactiae

Süt ineklerinde Akut mastitis

S. uberis

Süt ineklerinde Akut mastitis

S. zooepidemicus


S. pyogenes


S. pneumoniae


S. salivarus


S. bovis


S. equinum


S. lactis


S. faecalis


Streptokoklar ile ilgili olarak klinik mikrobiyoloji bilgileri için burayı tıklayın.

02. Etiyoloji

Streptokoklar, Gram pozitif, hareketsiz, sporsuz, kapsülsüz, yuvarlak veya oval yapılı mikroorganizmalardır. Tipik zincirler oluşturmakla karakterizedirler. Oluşan zincirler, 70-80 koktan meydana gelmiş uzun (S. equi, S. agalactiae) veya 10-15 koktan oluşmuş kısa (S. dysgalactiae, S. uberis) zincirler tarzında görülebilir. Genelde kapsülsüz olan Streptokoklarda, dokularda ve kan serumu ile zenginleştirilmiş besi yerlerinde üreyenlerde belirgin bir kapsül oluşumu saptanabilir.Kan veya serumla zenginleştirilmiş agarda Streptokoklar, çapları 1 mm'ye ulaşan küçük, şeffaf, parlak ve hemolitik (alfa, beta veya gamma hemolitik) koloniler oluşturur. Sıvı besiyerlerinde gelişen zincirler dipte ekmek kırıntısı şeklinde tortu oluşturur. Üst taraf berraktır. Optimum çoğalma derecesi 37 oC dir. Hem aerobik hem de anaerobik koşullarda üreyebilirler. Streptokoklar değişik şekillerde sınıflandırılırlar. İlk olarak 1919 yılında hemolitik ve koloni morfolojilerine göre sınıflara ayrılmışlardır. Bu sisteme göre hemolitik, viridans ve hemolitik olmayan gruplar olarak sınıflandırılmışlardır. Bu ayırım için besiyeri %5-10 oranında defibrine kan ilavesi ile hazırlanır.

- Beta veya hemolitik grup streptokoklar : Kanlı agarda 37 oC 10-24 saat inkubasyondan sonra oluşan küçük koloniler etrafında dar, şeffaf ve tam olan bir hemoliz meydana gelir. Mikroskop altında incelendiğinde bu alanda eritrositler görülmez. S. pyogenes, S. equi ve S. agalactiae bu grupta yer alır.

- Alfa veya viridans streptokoklar: Kanlı agarda 18-24 saatlik kültürlerde koloniler etrafında, yeşilimsi renkli, kolayca farkedilebilen bir hemoliz oluştururlar.Mikroskopta incelendiğinde eritrositlerin bozulmadığı görülür. S. agalactiae suşları, S. dysgalactiae, S. uberis, S. salivarius, S. bovis ve S. equinum bu gruptadır.

- Gama ve hemolitik olmayan streptokoklar: Kanlı agarda eritrositlerin üzerine herhangi bir etki görülmez. S. fecalis ve S. fecum bu gruptadır.

Streptokokların değişik bir gruplandırılması 1930 yılında Lancefield tarafından dominant karbonhidrat antijenleri esas alınarak yapılmıştır. A, B, C-V’ye kadar sıralanan bu gruplar “Lancefield Grupları” olarak adlandırılmaktadır. S. pyogenes A, S. agalactiae B, S. equi, S. equisimilis, S. dysgalactiae C, S. fecalis, S. avium, S. bovis, S. fecum D, S. pneumonia, S. salivaris, S. uberis, S. mitis, S. sanguis, S. mutans E grubunda yer almaktadır.

Streptokoklar antijenik özellik gösteren ve virulansı etkileyen birçok faktöre sahiptir. Bunlar: Kapsül, fimbria, M proteini, lipoteikoik asit, peptidoglikan, streptolizin O, hyaluronidaz, streptokinazdır. Ayrıca, nükleaz, proteinaz, ve nöraminidaz enzimlerine de sahiptirler.

03. Epidemiyoloji

S. equi ’nin neden olduğu su sakağısı daha çok taylarda görülmektedir. Bakteri üst solunum yollarında doğal olarak bulunabilmektedir. Bakımsızlık, iklim değişiklikleri, stres gibi faktörler hazırlayıcı faktörlerdir. Hastalık burun akıntıları ve irin ile kolayca ayılabilmektedir. Ayrıca, kontamine olan yem su ve diğer cansız maddeler de bulaşma nedenidir.

Mastitislerin hazırlayıcı nedenleri konakçıya ait ve çevreye ait olmak üzere iki grupta incelenebilir. Konakçıya ait nedenler arasında anatomik, ırk gibi faktörler vardır. Mastitisler çoğunlukla genç ineklerde laktasyonun başlangıç ve sonlarında görülür. Çevreye bağlı faktörler arasında travmalar başta gelmektedir. Sokucu sinekler, iklim, kötü bakım şartları, yanlış barınak dizaynı, hijyenik olmayan her türlü sağım koşulları nedenler arasındadır.

04. Hastalık Belirtileri

Streptokok infeksiyonları, insan ve hayvanlarda çeşitli lokal ve generalize infeksiyonların nedenidir. Hayvanlarda su sakağısı ve mastitis en önemli hastalıklardır.

Su sakağısı (Adenitis equorum): Su sakağısı, Streptococcus equi tarafından oluşturulan, genellikle taylarda burun ve farinks mukozasının yangısı ve bölgesel lenf yumrularının iltihaplanması ile karakterize, ateşli ve akut seyirli bir infeksiyondur.

Mastitis (Akut ve Kronik mastitis): Streptokokal mastitisler sütün yavaş yavaş değişmesi, bazen hiç veya çok az anormalleşmesi ve bazı olgularda da sütte parçacıkların, fibrin kümelerinin, kanın ve koyu purulent materyalin görülmesi ile karakterize bir infeksiyondur.

05. Laboratuvar Tanısı

Laboratuvara su sakağısı için burun akıntısı, baş ve boyun bölgesindeki lenf yumrularından apse içeriği, karaciğer, akciğer, dalak ve peritoneal apselerden, akut ve kronik mastitiste de süt örneğinden örnekler gönderilir.

05.01. Bakteriyoskopi

Laboratuvara gönderilen burun akıntısı, apse içeriği, süt ve diğer materyallerden preparatlar hazırlanarak Gram yöntemiyle boyanır ve Gram pozitif koklardan oluşmuş kısa veya uzun zincirler görülmeye çalışılır. Bakteriyoskopide etken saptanamaması hayvanın infekte olmadığını göstermez.

05.02. Kültür

a) Katı besiyeri: Kan veya serumla zenginleştirilmiş agar.

b) Koloni morfolojisi: Çapları 1 mm 'ye ulaşan küçük, şeffaf, parlak ve hemolitik (alfa, beta veya gamma hemolitik) koloniler.

c) Spesifik besiyeri: Eskülin testi için Edward's besiyeri.

d) Buyyon kültürü: Serum veya ascitik sıvı ile zenginleştirilmiş sıvı besi yerlerinde streptokoklar daha bol üreyerek buyyonda hafif bir bulanıklık meydana getirir. Oluşan uzun zincirler nedeniyle, üreyen etkenler tüpün dibine çökerler ve tüpün üst kısmı hiç üreme yokmuş gibi berrak kalır.

e) identifikasyon şeması:

Özellikler

Str. agalactiae

Str. dysgalactiae

Str. uberis

Str. equi

İnfekte materyalde morfoloji

Diploid koklardan oluşan uzun zincirler

Oval koklardan oluşan orta uzunlukta zincirler

Diploid formda orta uzunlukta zincirler

Oval hücreler değişik uzunlukta zincirler

Buyyon

Sediment Uzun zincir

Homojen Orta boy zincir

Homojen Orta boy zincir

Yapışkan sediment Uzun zincir

Hemoliz

α,ß, δ

α, ß

α, ß, δ

ß

CAMP testi

+

-

d

-

Eskülin

-

-

+

-

Hippurat hid.

+

-

+


Mannitol

-

-

+

-

Katalaz

-

-

-

-

Sero-grup

B

C

E

C

d: değişken

05.03. Hayvan deneyi

S. equi 'nin taze kültürleri beyaz farelere subkutan olarak enjekte edilebilir. Fareler bir iki gün içinde septisemiden ölürler.

05.04. Serolojik Testler

Kullanılmamaktadır.

05.05. Bakteriyofaj Duyarlılık Testi

Kullanılmamaktadır.

05.06. Alerjik testler

Kullanılmamaktadır.

06. Tedavi

Etken izolasyonu sonunda yapılacak antibiyogram sonucuna göre antibiyotik kullanımı önerilir. Mastitislerde akut aşamada tedavi etkilidir. Kronikleşmiş vakaların tedavisi çok zordur.

07. Korunma

Hazırlayıcı faktörlerden ileri gelen olumsuzluklar giderilmeye çalışılır. Mastitislerde için aşı çalışmaları bulunmaktadır.

08. Kullanılan Besiyerleri

08.01. Kanlı Agar

Bu besiyeri ile ilgili ayrıntılı bilgi için burayı tıklayın.


Bu sayfa 45236 kez okundu.
Sayfayı Yazdır    Adobe Acrobat Reader Adobe Acrobat Reader